مبانی نظری و پیشینه تحقیق اعتیاد در 60 صفحه با فرمت word و قابل ویرایش

اعتیاد

هزاران سال بشر در تمام نقاط کره زمین از مواد مخدر به عنوان وسیله ای جهت فراموشی و رهایی از غم و رنج و اندوه استفاده می کرده است. در زمانهای بسیار کهن انسان تمایل به مصرف موادی داشته که در حالات هشیاری و روانی او تغییر ایجاد کنند.

هر چند با گذشت زمان به خصوص چند دهه اخیر نوع مواد و داروهایی که بشر به قصد تفریح و تفنن و یا تسکین دردها از آنها استفاده کرده ، فرق کرده اند ، اما الکل و تریاک در این میان از قدیمی ترین داروهای روان گردان محسوب می شوند که در بسیاری از فرهنگ ها و جوامع مورد استفاده و تقاضا بوده اند.(گراوند ، 1390)

در نقاشی هایی که بر روی سنگها حک شده است طرح هایی از گل بوته ی شقایق و خشخاش دیده شده است. قدیمی ترین آثار مربوط به 4 هزار سال پیش در نواحی رم و مصر باستان می باشند.بابلیان،سومریان،فنیقیها،آشوریها با خواص انواع مواد مخدر آشنا بوده اند و از دو هزار سال پیش مصریها ، پارتها ، هندوها ، چینیها ، ژاپنی ها و رومیان ملتهایی بوده اند که خشخاش را به عنوان دارویی مخدر شناخته و مصرف می کرده اند. بر روی یکی از سکه های بسیار قدیمی یونان (شهر آتن) تصویر بوته خشخاش حک شده است.البته خود واژه افیون دارای ریشه ی یونانی است.

تخدیر، تحریک و تسکین ، بوسیله موادی طبیعی و گاه مصنوعی صورت می گیرند که معمولاً آن را مواد مخدر نامیده اند و فردی که به یکی از مورد عنوان شده وابسته باشد معتاد به مواد مخدر تلقی کرده اند.(قراباغی ، 1387)

واژه اعتیاد از نظر لغوی ، اسم مصدر عربی از ریشه « عاد » است که در فرهنگ لغت معین به مفهوم « عادت کردن و خو گرفتن » معنا شده است و در فرهنگ لغت دهخدا اعتیاد به مفهوم « پیاپی خواستن چیزی » آمده است.(تحلیلی پیرامون اعتیاد.1388)

در حال حاضر درمان پدیده اعتیاد ، خط اول دفاع در جنگ علیه بیماریهای رفتاری ؛ مانند ایدز و هپاتیت و یکی از مهمترین مشکلات سلامت عمومی در سراسر جهان بشمار می رود. ( دالی[1] ، مارلات [2]، مارگولین[3] ) در سال 2006 . دفتر پیشگیری از جرم و کنترل مواد سازمان ملل (UNODCP[4] ) در سال 2005 . شمار مصرف کنندگان موجود مواد در بین جمعیت 15 تا 64 ساله سراسر جهان 200 میلیون نفر یا 5/0 کل جمعیت جهان برآورد کرده که از این تعداد 16 میلیون نفر یعنی 4/0 /0 جمعیت ، مصرف کننده مواد افیونی و 11 میلیون نفر مصرف کننده هروئین و مشتقات آن برآورد شده است.(بوالهری.1387)

نوجوانان و جوانان کشورهای مختلف اروپایی ، آسیای جنوب شرقی از حشیش به مقدار فراوان استفاده می کنند. الکل و کوکائین نیز در زمره مواد محرک به شمار می روند که میزان اعتیاد به یان مواد در این مناطق کمتر است. اعتیاد به آمفتامین که تا حدی توهم زا ، محرک است به آرامی وارد جرگه مواد مصرفی اعتیاد آور شده و میزان مصرف و وابستگی به آن در حال افزایش است.(قراباغی.1387)

مواد مخدر به دو دسته قابل تقسیم اند : 1- مواد محرک 2- مواد افیونی

مواد محرک : به عنوان یک طبقه بندی کلی : آمفتامین ها ، مقلدهای سمپاتیک ، مواد شبه آمفتامین ، کوکائین و مشتقات آن را محرکها ، محرکهای روانی هم می نامند که برای بالا بردن عملکرد بدنی و ایجاد احساسی لذت بخش و سرخوشی مصرف می شوند.

مواد افیونی : واژه افیون ، یا شبه افیون از واژه تریاک گرفته شده است که به عصاره خشخاش معنی می دهد ؛ که حاوی 20 نوع الکالوئید و از جمله مورفین (مرفین) است.

مصرف مواد توسط افراد معتاد بویژه نوجوانان از نگرانیهای عمده مربوط به عصر حاضر است. تخمین زده می شود که 25 /0 نوجوانان 12 تا 17 ساله از نوعی داروی غیر مجاز استفاده می کنند. تقریباً یکی از هر پنج نوجوان یک ماده مخدر (حشیش/ماری جوانا) را امتحان کرده است. تقریباً یک سوم نوجوانان تا سن 17 سالگی سیگار کشیده اند. مراجعه به درمانگاه های فوریت (اورژانس) به دلیل مصرف زیاد هروئین بین رده سنی 18 تا 25 ساله در بین سالهای (2000-1997 ) 50 /0 افزایش یافته است.

ماری جوانا بیش از هر داروی غیر مجاز دیگر مصرف می شود. در سال 2000 ، در حدود 76 /0 مصرف کننده های جاری مواد غیر مجاز آن را مصرف کرده اند که تقریباً59/0 مصرف کننده های غیر مجاز فقط ماری جوانا مصرف می کرده اند ، 17/0ماری جوانا و یک داروی دیگر و مابقی 24 /0 دارویی غیر مجاز از ماری جوانا را مصرف می کرده اند.(کاپلان و سادوک.1387)

2-2- تاریخچه اعتیاد در جهان :

چنان که از شواهد موجود بر میان بشر از نخستین سالهای حیات مواد مخدر را در این کره خاکی می شناخته است و آن را به نوعی مصرف می کرده است. اما انسانهای اولیه در آغاز قادر به تشخیص و شناسایی این مواد و تأثیرات آن نبوده اند و حتی به مضرات و عوارض جانبی آن نیز آگاهی نداشتند. از این مواد صرفاً جهت تسکین دردها و آلام خویش استفاده می کردند و بر اساس مندرجات تاریخی کشت اینگونه مواد صرفاً تصادفی اتفاق می افتاده است. اما آنچه به نظر مهم می رسد آنست که مواد مصرفی امروزه در جهان در زمان ابتدایی و خیلی دورتر دارای چنین تنوع و اشکالی مختلف نبوده است ؛ بلکه به مرور با گذشت سالیان متمادی و طولانی بشر توانسته ترکیبات متنوع و جدیدتری از مواد اولیه به دست آورد.(اعتیاد و ماهیت آن.1385)

مواد افیونی حداقل 3500 سال ، عمدتاً به صورت تریاک یا محلول الکلی تریاک مورد استفاده قرار گرفته اند. مورفین نخستین بار در سال 1806 و کدئین در 1802 از تریاک استخراج شد. در یک قرن بعد ، مرفین و کدئین خالص برای مقاصد پزشکی تدریجاً جانشین تریاک خالص گردیدند ، هر چند مصرف غیر طبی تریاک (یه صورت دود کردن) هنوز هم در بعضی از نقاط دنیا ادامه دارد. در سراسر دنیا ، بیش از 20 داروی افیونی مشخص از نظر ترکیبات شیمیایی در کار بالینی مورد استفاده قرار می گیرند. در ممالک پیشرفته ، داروهای افیونی که بیش از همه با سوء مصرف و وابستگی مربوط است هروئین می باشد. (دارویی که در آمریکا جهت اهداف پزشکی استفاده نمی شود)...(کاپلان و سادوک.1387)

بر اساس مستندات تاریخی در حکومت های مانند امپراطوری بزرگ مثل روم ، یونان و حتی آشوریان هم اینگونه مواد رایج بوده است. همچنین مصری ها حدود پانصد سال قبل از میلاد مسیح و اروپائیان تقریباً از 4000 سال قبل ، معجونی به نام کوکنار و نیز خشخاش را می شناختند و برای مشکلات جسمانی به عنوان مسکن یا ضد درد مورد استفاده قرار می دادند. اما در بین انواع مواد مخدر شناخته شده ای که یافت می شوند به نظر می رسد تریاک جزء ابتدایی ترین و شاید اصلی ترین ماده مخدر است که به مصرف می رسیده است.( قراباغی.1387)

بررسی انجام شده در زمینه مصرف مواد مخدر توسط نوجوانان (نظیر بررسی سالانه دانشگاه میشیگان) نشان می دهد که در آمریکا نوجوانان و کودکان تا چه حد در زمینه مواد مخدر فعال هستند. بر اساس این بررسی های ، حدود 50 /0 از دانش آموزان سال آخر دبیرستان با مصرف مشروبات الکی مست می کنند. نوشیدن مشروب نیز به خصوص در دوره دانشگاه وضعیتی وخیم و شدید به خود گرفته است.(هومان.1387)

در حال حاضر تخمین زده می شود که بیش از سه میلیون نوجوان آمریکایی از « ریتالین » که نوعی محرک روانی است ، استفاده می کنند تا آرام بگیرند و این آمار (رقم) رو به افزایش است.

واژه دارو به طیف وسیعی از مواد طبی (داروها)و غیر طبی اطلاق می شود. مصرف یا سوء مصرف داروها سابقه طولانی دارد. چینی ها در 27 قرن قبل از میلاد مسیح از مری وانا [5] استفاده می کردند. در آمریکا از قرن نوزدهم از داروهایی که شامل اُپیوم بود ، بدون نسخه پزشک استفاده میشد در نتیجه تعداد زیادی در سنین نوجوانی معتاد شدند .(شاملو.1388)

اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یک اختلال روان پزشکی ، با ابعاد روان شناختی ، زیست شناسی و اجتماعی یکی از بزرگترین مشکلات هر کشور به شمار می آید. مطالعات نشان می دهند که مصرف مواد مخدر در متولدین دهه بیست و سی میلادی از 1/0 الی 2 /0 به 20 درصد در متولدین پنجاه میلادیافزایش یافته است. این آمار نشان از آن دارد که مصرف مواد سیری نوسانی داشته است به طوری که طی قرن گذشته جهان شاهد افزایش مصرف در دهه های اول و دوم ، دهه های ششم تا هشتم و اواسط دهه نهم میلادی بوده است.(سازمان بهزیستی.1387)

3-2- تاریخچه مواد مخدر در ایران :

اینکه مواد اعتیاد آور چه زمانی وارد کشور ما شد نظرها متفاوت است. عده ای بر این عقیده اند که استعمال تریاک در ایران ره آورد حمله مغول ها یا اعراب به کشور است و عده ای اعتقاد دارند که تریاک سوغات حمله نادر شاه به هندوستان است. ولی بر اساس اسناد موثق موجود در دوره صفویه مصرف تریاک بیشتر توسط درباریان و رجال سیاسی و بازرگانان به منظور رفع خستگی اضطراب و نگرانی و در بیشتر اوقات برای خوش گذرانی معمول شد و حتی مصرف آن در دربار صفوی آنچنان رواج پیدا کرد که بر اثر سوء مصرف آن برخی از شاهان صفویه جان خود را از دست دادند. در قرن دهم هجری شاه طهماسب صفوی به عوارض و خطرات ناشی از مصرف تریاک پی برد و دستور داد تا همه تریاکی های موجود دربار را منهدم کنند.

البته مصرف تریاک و انواع مختلف دیگر مواد تنها به آن دوران محدود نمیشد و از دوره شاه طهماسب به بعد بر مقدار و مصرف آن به صورت روزشمار افزوده شد. اما با تحولات سیاسی بسیار وسیعی که در ایران رخ داد مصرف این ماده شکل جدیدی به خود گرفت.ابتدا در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در دوره ناصر الدین شاه کشت تریاک در اطراف تهران به صورت آزمایشی صورت گرفت.

با رشد و گسترش استعمال در ایران مصرف و حتی تولید انواع مختلفی از مواد مخدر رواج وسیعی می یابد و این رویه حتی به صادارت تریاک به عنوان یکی از کالاهای بسیار سود آور برای دولت های ایران تا قبل از انقلاب محسوب میشد.

بعد از انقلاب تلاش های گسترده ای در جهت مبارزه با ورود یا تولید و پخش اینگونه مواد صورت گرفته اما به رغم تمهیدات صورت گرفته هر روز جوانان و بزرگسالان بیشتری گرفتار این پدیده شوم می گردند.(قراباغی.1387)

در بین پزشکان ایرانی بوعلی سینا و زکریای رازی جزء اوین اشخاصی بودند که به خواص دارویی تریاک پی برده و از آن به عنوان تسکین دهنده (مسکن) بسیار قوی برای معالجه بیماران استفاده می کردند.

در زمینه مبارزه با معضل اعتیاد اولین قانون ممنوعیت مصرف به سال 1290 بر می گردد. در سال 1317 مقدار صادرات رسمی تریاک 468 تن بود که قریب به 10 /. درآمد دولت را تشکیل میداد. مروری بر روند تحولات سوء مصرف مواد مخدر نشان میدهد که هر 10 تا 15 سال یکبار ، جامعه با تصویب قوانین جدید برای مبارزه با اعتیاد اقدام کرده است.

در طی این سالها فشار بین المللی و گروه های مردمی مبارزه با اعتیاد منجر به اقدام های بسیاری گردید. در سال 1334 با تصویب قانون منع کشت خشخاش ، روند قاچاق مواد مخدر آغاز شد. در سال 1344 (ده سال بعد) میزان قاچاق تریاک از 13 تن به 17 تن رسید.در سال 1347 پلیس بین الملل ، ایران را از لحاظ کشت مواد افیونی در دنیا به عنوان مقام اول معرفی کرد.

بعد از انقلاب با مصوبه شورای انقلاب در سال 1359 ، مصرف مواد مخدر جرم تلقی میشد و مصرف کنندگان آن پس از دستگیری بهاردوگاه های باز پروری تحت نظارت سازمان زندانها و کمیته انقلاب اسلامی معرفی گردیدند. تا سال 1367 اقدامات صورت گرفته محدود به فعالیت های مبارزه با عرضه مواد اختصاص یافت. اردوگاه های باز پروری از سال 1362 به سازمان بهزیستی کشور واگذار شد. از سال 1337 اقدام های جامعی مربوط به پیشگیری از اعتیاد در استانها توسط سازمان بهزیستی ایجاد شد و از سال 1375 نیز این سازمان اقدام به توسعه درمانگاه های ترک اعتیاد کرد ، به طوری که تا سال 1378 موفق به احداث 40 مرکز سرپایی درمان اعتیاد در کشور گردید. (سازمان بهزیستی.1387)

جزئیات:
توضیحات: فصل دوم پژوهش کارشناسی ارشد و دکترا (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همرا با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع : انگلیسی و فارسی دارد (به شیوه APA)