مقاله درباره گنبد در معماري ايران در 62 صفحه با فرمت word و قابل ویرایش

پيشگفتار :

تاريخ چند هزار ساله معماري ايران آنگونه که شايسته است مورد مطالعه قرار نگرفته است . هرچند افراد زيادي زندگي خود را وقف شناخت اين معماري نموده اند اما متاسفانه نتايج تحقيقاتشان بصورت مدون در اختيار ديگران قرار نگرفته از اين رو در پي مکتوب کردن اطلاعاتي درباره گنبدهاي مساجد و شيوه هاي گنبد زني به مشکلات عديده اي بر مي خوريم، از جمله عدم وجود منابع معتبر و سايتهاي علمي و مقاله هاي پژوهشي در اين زمينه و عدم وجود امکانات کتابخانه اي .

افراد آگاه و قابل اعتماد که در اين زمينه اطلاعات کاملي داشته باشند در دسترس نيستند .

بنا بر اين مشکلات و امکانات کم اينجانب مطلبي را فراهم نموده ام که اميد وارم در باب معماري گنبد قابل ملاحضه باشد .

گنبد در معماري ايران

همه چيز درباره گنبد

پوشش گنبد در ايران پييشنه اي ديرينه دارد . کمبود چوبهاي استوارو کشيده که در حقيقت عنصر اصـلي پوشش تخت است ، سبب شده است که پوشش سغsaghو گنبد روايي پيدا کند و بخصوص در دهانه هاي وسيع ترجاي پوشش تحت را بگيرد . قديميترين شکل هاي منحني در پوشش زيرين چغازنبيل متعلق به هزاره دوم ديده شده است .

با وقفه طولاني در دوران هخامنشي معماري درخشاني با پوشش مرتفع و مسطح در اوجقدرت و کارائي جلوه دارد ولي چه قبل و چه بعد از آن بعلت فراهم نبودن شرايط خاص اقتصادي در اين دوران آوردن چوب سدر از جبل عامل و ساج از گنداره هميشه ميسر نبوده و در جنگل ها و جلگه هاي اين سرزمين هم چوب مناسب پوشش پرورش نمي يافته است لذاطاقهاي منحني و گنبد جاي اصلي خود را به عنوان يک پديده ساختاري و اقليمي در معماريايران به آساني پيدا مي کننددر متون موجود ، ديرينه ترين گنبدي که به آناشاره مي شود مربوط به دوران اشکاني و اوايل ساساني است . اين گنبد در شهر فيروزآباد و به قطر 10/16 متر بنا شده است . چنانچه ابن البلخي در توصيف شهر فيروز آبادو گنبدي که در ميانه شهر برپا شده مي گويد : اردشير شهر فيروزآباد ، که اکنون هستبنا کرد و شکل آن مدور است چنانک دايره پرگار باشد . در ميان شهر آنجا که مثلاًنقطه پرگار باشد دکة انباشته برآورده است و نام آن ايوان کرده و عرب آنرا طربال گويند و بر سر آن دکه سايها ساخته و در ميان گاه آن گنبدي عظيم برآورده و آنرا گنبدکيرمان گويند و طول چهار ديوار اين گنبد تا زير قبه آن هفتاد و پنج گز است و اينديوارها از سنگ خارا برآورده است و پس قبه عظيم از آجر بر سر آن نهاده و آب از يک فرسنگ از سر کوه رانده و به فواره بر اين سر بالا آورده و دو غدير است که يکي بومپير گويند و ديگر بوم جوان و بر هر غديري آتش گاهي کرده است

در دوران ساساني گنبدسازي آن چنان رواج مي گيرد و تکامل مي يابد که از آن پس تا امروز پوشش گنبدي ازنظر ساخت و افزير بصورت الگو و دستور العمل کلي مورد بهره برداري قرار مي گيرد .

فهرست مطالب

پيشگفتار :2

گنبد در معماري ايران.. 2

تعريف هندسي گنبد.. 5

چپيره. 6

ترمبه = سرمبه = سلمبه. 10

فيلپوش.... 11

ترمبه پتگونه يا پتکانه. 13

طاق بندي يا طاق بست... 15

كاربندي يا كاربست... 19

طرز چيدن مصالح گنبد.. 32

نتيجه گيري :44