جزوه حقوق مدنی وکالت و کارشناسی ارشد حقوق

جزوه حقوق مدنی وکالت و کارشناسی ارشد حقوق در 104 صفحه با فرمت word و قابل ویرایش

 

قوانين مرتبط با حقوق مدنی که برای آزمونِ وكالت و کارشناسی ارشد حقوق باید خوانده شود :

 

1- قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف مصوب 1363 . (خصوصاً مواد 3 و 8 و ... )

2- قانون تملك آپارتمان ها .

3 - قانون پيش فروش ساختمان مصوب 1389 .

4- قانون مسئولیت مدنی مصوب 7/2/1339 .

5- قانون مسئوليت مدنی دارندگان وسايل نقليه موتوری در برابراشخاص ثالث مصوب 1387.

6- قانون حمايت خانواده مصوب 1/12/1391 .

7- قانون حمایت ا زکودکان ونوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست مصوب 31/6/1392.

8- قانون نحوه اهداءِ جنین به زوجین نابارور مصوب 29 / 4 / 1382 .

9- قانون امور حسبی(مواد راجع به وصيت و...)

10- قانون راجع به رشد متعاملین مصوب 13/6/1313 .

11- قانون روابط موجر و مستأجر56 و 76 وآيين نامه های آن .

12- ق.ن.ا.م.م. خصوصاً مواد 2 و4 و...

13- قانون ثبت (مواد 22و48و147و149 و... ق.ث)

14- موادی از قانون مجازات اسلامی درخصوص تصادف دو وسیله نقلیه و تداخل اسباب و قانون تجارت در خصوص استفاده بلاجهت و ... (مواد 520 به بعد ق.م.ا مصوب 1392 )

15- ماده واحده لایحه قانونی راجع به رفع تجاوز و جبران خسارت وارده به املاک مصوب 1358 .

16- قانون راجع به انتقال مال غیر.

 

1. اصل عطف بما سبق نشدن درقانون مدنی و استثنائات آن

ماده 4 : قاعده : قانون عطف به ما سبق نمی شود.

×استثناء ماده (تبصره ماده 946 ق م) : در خصوص متوفایی که هنوز تقسیم ترکه نشده است قانون عطف به ما سبق می شود

×تبصره ماده 946:مفاد این ماده در خصوص وارث متوفایی که قبل از تصویب آن فوت کرده ولی هنوز ترکه او تقسیم نشده لازم الاجراست(استثناء ماده4 ق.م)

عین منقول

×زوجه عرصه(زمین)

قیمت غیر منقول اعم از : اعیان(بنا)

زمین بیاض

 

üمردی در سال 1386فوت می کند ورثه ی او در سال 1390 تصمیم به تقسیم ترکه طبق قانون ارث می نمایند در این صورت:

الف)زوجه طبق ماده 946ق.م قبل از سال 1387 تنها از اعیان ارث می برد.

ب)زوجه از 8/1 قیمت تمام عرصه و اعیان ارث می برد.ü

ج)زوجه از 8/1 عین عرصه و اعیان ارث می برد.

ب صحیح است زیرا تبصره ماده 946 ق.م در خصوص متوفایی که هنوز ترکه اش تقسیم نشده است؛ قابلیت اجرایی دارد و به اصطلاح قانون در این مورد عطف به ما سَبَق می شود .

 

 

 

2. احوال شخصیه

ماده6 : اتباع ایرانی مقیم خارج تابع قانون خود

×احوال شخصیه

ماده7 : اتباع خارجی مقیم ایران تابع قانون خود مشروط بر اینکه با : نظم عمومی_اخلاق حسنه _ قواعد امری مخالف نباشد.

× نظم عمومی مجموعه ای از قواعد امری حقوق است که در زمینه های مختلف روابط اجتماع را تنظیم می کند . مثال : نظم عمومی اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی ، خانوادگی و ... مثلا رشا و ارتشا و ربا مخالف نظم عمومی اقتصادی است .

üماده 10 قانون مدنی

اصل حاکمیت اراده،اصل آزادی قراردادی را به وجود آورده . ماده 10 ق.م بیانگر اصل آزادی قراردادها یا آزادی قراردادی است که خود این اصل از اصل فلسفی دیگری به نام اصل حاکمیت اراده نشات گرفته است . حقوق قراردادها عرصه ومیدانِ وسیع اصل حاکمیت اراده است به شرطی که با قواعد امری حقوق و اخلاق حسنه و نظم عمومی تعارض نداشته باشد .

مثال یادداشت 5 ماده10 ماده 448 قانون مدنی ( امکان اسقاط خیارات با تراضی ) و ...

موارد زیر در طول هم دیگر هستند :

1) قانون امری نظم عمومی

2) قرارداد خصوصی،توافق طرفین == اصل آزادی قرارداد ها و اصل حاکمیت اراده .

3) عرف مفسر اراده ضمنی طرفین، اصل حاکمیت اراده .

4) قانون تکمیلی

 

 

üماده 11 :

مال متقوِّم نسبی نگهبانی سگ

مال باید منفعتش مشروع باشد نه عین مال مانند :

دارو ساختن ازمواد مخدر

 

ü اقسام تقسیم مال

منقول

1)

غیر منقول

عین شخصی معین یا عین خارجی

عین عین کلی یا کلی فی الذمه

2) در حکم عین معین یا کلی در معین

منفعت

مثلی

3)

قیمی

مصرف شدنی یا استهلاکی

4)

مصرف نشدنی یا غیر استهلاکی

با مالک

5)

بی مالک یا مباح

مفروز

6)

مشاع

عین وجودش مستقل و غیر وابسته است. مثال : درخت ، گوسفند ، خانه، ماشین و ...

ü

منفعت وجودش وابسته به عین است(آویزان به عین)میوه درخت ، شیر و پشم گوسفند، سکونت خانه ، سوار شدن ماشین و ...

نکته 1 : گاهی یک چیز خودش عین مستقل است ولی به اعتبار چیز دیگر منفعت است . مثال : میوه درخت در مغازه خودش عین است ولی به اعتبار درخت منفعت آن درخت محسوب است .

نکته 2 : منافعی که از آن استفاده می شود مستوفات و منافعی که از آن استفاده نمی شود غیرمستوفات نام دارد.

نکته 3 : در بیع حتما باید « عین » مورد معامله واقع شود و در اجاره « منفعت » مورد معامله واقع می شود و در برخی عقود هم عین و هم منفعت می تواند مورد معامله واقع شود . مثل : معاوضه (ماده466) ، قرض(648) ، قرارداد تملیک مهریه (1078 و یادداشت 1 آن) ، هبه (793) ، وصیت(826) ، صلح (746) .

مالی هدفش رسیدن به مال است.

üحق

غیر مالی هدف نهایی رسیدن به غیر مال است.((تامین نیازهای روحی،عاطفی،حق زوجیت،حق تاًلیف،حق اختراع«حقوق معنوی» و ...

 

üتفاوت های حق مالی و غیر مالی

1) قابلیت تبدیل و تقویم به پول

2) قابلیت انتقال.

3) قابلیت اسقاط.

× طلاق ، اسقاط رابطه ی زوجیت نیست،سقوط یا زوال رابطه ی زوجیت است.

×اسقاط حق ساقط کردن.

×سقوط یا زوال حق از بین رفتن موضوع حق،حق با ازبین رفتن موضوعش از بین می رود(سالبه به انتفاع موضوع)

× تفاوت سقوط و اسقاط در ماده 105 ق.آ.د.م آشکار می شود درصورت فوت یکی از زوجین در دعوای طلاق قرار سقوط دعوا صادر می شود چون حقّ به طور کلی سلب و ساقط شده است . حق با از بین رفتن موضوع اش ساقط می شود . به بیان منطقی، حقّ سالبه به انتفاءِ موضوع شده است ولی با فوت یکی از طرفین در دعاوی دیگر ، با صدور قرار توقیف یا توقُّف دادرسی ، دعوا موقتاً متوقف می شود و دعوا به طرفیت وراث ادامه می یابد . (ماده 105 ق.آ.د.م) ضمناً قرار سقوط دعوا ، تنها قراری است که اعتبار امر مختومه دارد.

 

حق عینی(حقی که صاحب حق نسبت به یک عین معین

مالی دارد)مثل:حق مالکیت.

حق حق دینی(حق شخصی،ذمی،دین،طلب)حق طلبکاربه بدهکار .

غیر مالی

 

 

 

×عین معین عینی که قابل اشاره با این و آن است.

×عین کلی قابل صدق بر افراد عدیده است(آپارتمان)

×اثر حق عینی : صاحب حق می تواند عین مورد حق را در دست هر کس باشدتملُّک نماید.مواد(257،317،816،ق.م)

سؤال:مهریه ی زوجه یک خانه ی معین تعیین شده و مهریه ی زوجه ای دیگر 100 سکه طلا . چنانچه زوجه مهریه را هبه نماید در هر دو فرض گفته شده ، چه آثاری بر آن است؟

در مهریه قسم اول اصولاً واهب حق رجوع دارد چون مهریه عین معین است و عین باقی است ولی در مهریه قسم دوم واهب حق رجوع نداردچون مهریه ، مال کلی فی الذمه است و در کلی (دین) حق رجوع وجود ندارد.(مواد 803 بند 3 و 806 ق.م)

üماده 803 قانون مدنی :

اصل کلی قابل رجوع بودن هبه است و موارد مندرج در این ماده استثناء بر این اصل است.

×هبه ی زوجه به زوج و زوج به زوجه اصولاً قابل رجوع است مگر مشمول بند های 2 و 3 ماده 803 ق.م واقع شود یا بعنوان ایفای دین طبیعی باشد که با میل شخص ادا شده است و چهره حقوقی پیدا کرده است و مستنداً به ماده 266 ق.م غیرقابل رجوع گردد.(مرحوم کاتوزیان، نظریه عمومی تعهدات)

حقوق منقول(کلیه حقوق دینی منقول هستند)ماده 20 ق.م

منقول

اموال منقول

ü قاعده کلی : کلیه حقوق دینی منقول هستند . (ماده 20 ق.م)

استثنائات ماده 20 : ماده 20چهار استثناء دارد :{4حق دینی داریم که غیر منقول است}

1) الزام به تسلیم مال غیر منقول الزام به تسلیم مبیع(یادداشت 2ماده 18)

2) الزام به انتقال مال غیر منقول الزام به تنظیم سند رسمی (یادداشت 1 ماده 18)

3) الزام به پرداخت خسارات وارد بر مال غیر منقول طبق نظر کارشناس (یادداشت 4 ماده 18)

4) مطالبه ی اجرت المثل املاک غیر منقول طبق نظر کارشناس (یادداشت 3 ماده 20)

× اجرت المسمی مال غیرمنقول حق دینی و منقول

× اجرت المثل مال غیرمنقول حق دینی و منقول مگر اجرت المثل مال غیرمنقول باشد که درصورت اخیر حق دینی و غیرمنقول است. مثال : اجرت المثل خانه غیرمنقول و اجرت المثل ماشین منقول است .